گروه نرم افزاری آسمان

دزدگیر پارسیان در برابر شیطان



قرآن کریم در آیهي دویست و یکم سورهي اعراف به بیدار باش و زنگ خطر مؤمنان در برابر وسوسههاي شیطانی اشاره میکند و
201 . إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّیْطَانِ تَذَکَّرُوا فَإِذَا هُم مُبْصِ رُونَ براستی میفرماید: ص: 332
کسانی که خودنگهداري (و پارسایی) میکنند، هنگامی که وسوسهاي از شیطان با آنان تماس یابد، به یاد (خدا) میافتند؛ و ناگهان
آنان بینش یابند. نکتهها و اشارهها: 1. اگر انسان در هنگام روبهرو شدن با وسوسههاي شیطانی به یاد خدا بیفتد، ابرهاي تیره و تار
صفحه 96 از 118
کنار میروند و راه حق را به روشنی میبیند و انتخاب میکند و از گناه «1» ، وسوسه که پیرامون فکر و روح او گردش میکنند
نجات مییابد. 2. تقوا زمینهساز بیداري و یاد خداست که وسیلهي نجات از وسوسههاي شیطانی و گناهان است؛ چرا که به انسان
3. پارسایان «2» . بصیرت میدهد و با یادآوري حق، عقل و دلش را بینا میکند تا حقایق را درك کند و ابرهاي وسوسه کنار رود
مواظب خود هستند و اجازه نمیدهند که شیطان در آنان نفوذ کند تا بعد به فکر چاره بیفتند، بلکه با کوچکترین تماسی که
شیطان با آنها بگیرد، دستگاه محافظتی آنها هم چون دزدگیر به صدا درمیآید، و آنان را هشیار و همه جا را روشن میکند، تا
اطراف خود را ببینند و خطر را دفع کنند. 4. وسوسههاي شیطانی، پردهاي بر دیدهي باطنی انسان میافکند، به تفسیر قرآن مهر جلد
هفتم، ص: 333 طوري که حقایق و دوست و دشمن را به خوبی نمیشناسد، اما یاد خدا، پردهها را کنار میزند و به انسان بینایی
آموزهها و پیامها: 1. شیطانها در اطراف انسانها در حال گردش هستند و سراغ افراد باتقوا هم میروند (پس مواظب «1» . میبخشد
قرآن کریم *** «2» . خویشتن باشید). 2. با یاد خدا بر وسوسههاي شیطان پیروز شوید. 3. تقوا و یاد خدا، به انسان بصیرت میدهد
در آیهي دویست و دوم سورهي اعراف به نقش شیطانها در گمراهی مشرکان اشاره کرده، میفرماید: 202 . وَإِخْوَانُهُمْ یَمُدُّونَهُمْ فِی
الْغَیِّ ثُمَّ لَایُقْصِ رُونَ و برادران (شیطانصفت) آن (مشرك) ان، ایشان را پیوسته در گمراهی میکشند، سپس کوتاه نمیآیند. نکتهها
یعنی پیوسته آنان را به گمراهی میکشانند و پیش «3» ؛ و اشارهها: 1. شیطانها، برادران گناهکاران و مشرکان به شمار میآیند
2. شیطانصفتان در به انحراف کشیدن، از هیچ چیز کوتاهی نمیکنند و به کسی رحم نمینمایند و تا انسانها را به «4» . میروند
شرك آلوده نسازند و به دوزخ ص: 334 نیندازند، دست برنمیدارند. آموزهها و پیامها: 1. افراد بیتقوا،
گناهکار و مشرك، در واقع برادران شیطان هستند. 2. از شیطانصفتان بپرهیزید که اگر شما را منحرف کردند، دست از شما
برنمیدارند. *** قرآن کریم در آیهي دویست و سوم سورهي اعراف به برخی سخنان توهینآمیز مشرکان پاسخ میدهد و با بیان
ویژگیهاي قرآن میفرماید: 203 . وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِم بِآیَۀٍ قَالُوا لَوْلَا اجْتَبَیْتَهَا قُلْ إِنَّمَا أَتَّبِعُ مَایُوحَی إِلَیَّ مِن رَبِّی هذَا بَصَائِرُ مِن رَبِّکُمْ وَهُديً
فقط از » : بگو «!؟ چرا آن را (از پیش خود) برنگزیدي » : وَرَحْمَ ۀٌ لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ و هنگامی که هیچ آیهاي براي آنان نیاوري، میگویند
آنچه از طرف پروردگارم به سوي من وحی میشود، پیروي میکنم، این (قرآن) دلیلهاي بینشآور از طرف پروردگارتان، و
نکتهها و اشارهها: 1. مخالفان میگفتند: چرا آیات قرآن را جمع آوري «. رهنمود و رحمتی است براي گروهی که ایمان میآورند
نمیکنی و برنمیگزینی، و آیات جدید نمیآوري. آنان با به کار بردن این تعبیر، نوعی کنایه به قرآن و پیامبر صلی الله علیه و آله
میزدند و در حقیقت میگفتند: این آیات وحی نیست. 2. گفتار و کردار پیامبر صلی الله علیه و آله از وحی سرچشمه میگیرد و او
تابع وحی است، هرگاه نازل شود بیان میکند و هرگاه نازل نشود سکوت میکند. 3. قرآن، هم کتاب شناخت و بصیرت فکري
است و هم راهنماي حرکت ص: 335 عملی است و هم رحمت الهی را در پی دارد و این از ویژگیهاي
خاص قرآن است. 4. قرآن، کتاب هدایت همهي مردم است، اما برخی مراتب هدایت و رحمت و بینایی که از قرآن حاصل
میشود، مخصوص مؤمنان است و افراد بیایمان از آن بیبهرهاند. آموزهها و پیامها: 1. مخالفان اسلام همان طور که در برابر قرآن
بهانهجویی میکنند، در برابر نیامدن وحی نیز بهانهتراشی میکنند. 2. شما تابع وحی باشید، نه وحی تابع شما. 3. اگر میخواهید از
رحمت، هدایت و بصیرت عالی قرآنی استفاده کنید، ایمان آورید. *** در آیهي صد و چهارم سورهي اعراف با اشاره به آداب
قرائت قرآن میفرماید: 204 . وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِ تُوا لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ و هنگامی که قرآن خوانده شود، پس بدان [با
دقت گوش فرا دهید؛ و [هنگام شنیدن ساکت باشید؛ باشد که شما (مشمول) رحمت شوید. شأن نزول: داستان نزول این آیه دو
گونه حکایت شده است: نخست آن که، در آغاز اسلام، بعضی از مسلمانان گاهی در نماز صحبت میکردند و آیه آنان را از سخن
گفتن در هنگام قرائت قرآن (حمد و سوره) منع کرد؛ و نیز حکایت شده که پیامبر صلی الله علیه و آله تلاوت قرآن میکرد و
«1» . جوانی از انصار همراه او بلند قرآن ص: 336 میخواند، آیهي فوق فرود آمد و این کار را منع کرد
صفحه 97 از 118
نکتهها و اشارهها: 1. این آیه هر چند شأن نزول خاصی دارد، اختصاص به آن ندارد و یک مطلب کلی را بیان میکند و همگان را
به سکوت و گوش دادن به قرائت قرآن فرا میخواند. 2. در این آیه براي مردم دو وظیفه در هنگام قرائت قرآن مشخص شده است:
انصتوا را «2» . نخست آن که، ساکت باشند و به قرائت قرآن گوش فرا دهند. دوم آن که، با کوشش و دقت آیات قرآن را بشنوند
گوش کن، خاموش باش چون زبان حق نگشتی، گوش باش (مولوي) 3. شنیدن قرآن و سکوت در حال قرائت آن یک حکم
استحبابی است و فقط در نماز جماعت واجب میشود که افراد شرکت کننده در نماز، به هنگام شنیدن قرائت قرآن امام جماعت،
4. در احادیث اسلامی نیز بر شنیدن قرائت قرآن و سکوت در برابر آن تأکید شده است. تفسیر «3» . سکوت کنند و گوش فرا دهند
قرآن مهر جلد هفتم، ص: 337 در حدیثی از امام صادق علیه السلام میخوانیم که بر تو لازم است که در نماز و غیر نماز، در برابر
و در حدیث «1» . شنیدن قرآن سکوت کنی و هنگامی که قرآن نزد تو قرائت میشود لازم است سکوت کنی و گوش فرا دهی
دیگري از امام باقر علیه السلام حکایت شده: هنگامی که در نماز واجب به امام جماعت اقتدا کردهاي و قرآن قرائت میشود، گوش
است، در این جا به معناي وجود « باشد و شاید » که به معناي « لعلّ » .5 «2» . فرا ده و ساکت باش تا شاید مورد رحمت قرار گیري
مقتضی رحمت الهی است؛ یعنی سکوت و گوش دادن به آیات قرآن زمینهساز ریزش رحمت الهی بر انسان است، اما شرایط
دیگري مثل عمل به قرآن نیز دارد. 6. برخی از مفسران قرآن گفتهاند: مقصود آیه، شنیدن آیات قرآن و درك مفاهیم آن و پی
و مانعی ندارد که آیهي فوق مفهوم «3» بردن به اعجاز آن است؛ زیرا این آیه به دنبال گفت و گوي با مشرکان در آیات قبل بود
وسیعی داشته باشد و این معنا را هم شامل شود. 7. وظیفهي سالکان کوي دوست در برابر قرآن چیست؟ امام عارفان در این مورد
مینویسند: پس، وظیفهي سالک الی اللَّه آن است که خود را به قرآن شریف عرضه دارد ... میزان در استقامت و اعوجاج (: مستقیم
بودن و کج بودن) و شقاوت و سعادت آن است که در میزان کتاب اللَّه (: قرآن) درست و مستقیم و باطل است و هم چنین جمیع
معارف و احوال قلوب و اعمال باطن و ظاهر خود را باید با کتاب خدا ص: 338 تطبیق کند و عرضه
آموزهها و پیامها: 1. در برابر قرآن ادب کنید و ساکت «1» . دارد تا به حقیقت قرآن متحقق گردد و قرآن صورت باطنی او گردد
باشید و با دقت به آن گوش فرا دهید. 2. لازم است قرائت قرآن از گوش شما عبور کند و بر دل بنشیند تا مورد رحمت قرار گیرید.
*** ص: 339
آداب قرائت و مراحل استفاده و فهم قرآن
از آیات قرآن و احادیث اهل بیت علیهم السلام استفاده میشود که قرائت قرآن آداب ظاهري و معنوي دارد و نیز مراحلی براي
استفاده و فهم آیات وجود دارد که به طور اجمال عبارتاند از: الف) آداب ظاهري روخوانی (قرائت) قرآن: 1. طهارت (غسل یا
3. دعا قبل از تلاوت قرآن؛ 4. استعاذه (پناه بردن به «1» ؛ 2. رعایت بهداشت (پاکیزگی) به وسیلهي مسواك زدن ؛( وضو) (واقعه، 79
7. بلند خواندن «2» ؛ 6. قرائت از روي قرآن ؛« بسم اللَّه الرحمن الرحیم » 5. گفتن ؛( خدا از شیطان: اعوذ باللَّه من الشیطان) (نحل، 98
.10 «5» ؛ 9. قرائت با لحن عربی «4» ؛ 8. زیبا خوانی قرآن «3» ؛( قرآن در منزل (هنگامی که موجب آزار خود یا دیگران یا ریا نشود
.11 ص: 340 «6» ؛( مکان مناسب (قرائت قرآن در مکه، مسجد و منزل که هر کدام آثار خاصی دارد
12 . مقدار مناسب (هر اندازه میتوانید قرآن بخوانید) «1» ؛(... زمان مناسب (در ماه مبارك، شبانگاهان، صبحگاهان، در حال نماز و
15 . حفظ احترام ؛( 14 . به گوش جان سپردن آیات (اعراف، 204 ؛( 13 . سکوت در برابر قرائت قرآن (اعراف، 204 ؛( (مزمل، 20
قرآن (قرار دادن در مکان مناسب، نجس نکردن قرآن و مؤدب نشستن در برابر قرآن)؛ 16 . سجده کردن در هنگام تلاوت آیات
18 . با حُزن (عاشقانه) «2» ؛ سجده دار (سجده، 15 ؛ فصلت، 27 ؛ نجم و علق، آیهي آخر)؛ 17 . با آرامش قرائت کردن و عجله نکردن
«5» ؛ و خواندن دعاي بعد از تلاوت « صدق اللَّه العلی العظیم » 20 . در پایان قرائت، گفتن «4» ؛ 19 . ختم قرائت قرآن «3» ؛ قرائت کردن
صفحه 98 از 118
«7» ؛ 2. حضور قلب در حال قرائت «6» ؛ ب) آداب باطنی و معنوي قرائت قرآن: 1. اخلاص در قرائت
3. تدبّر و تفکّر در قرآن و فهم حقایق آیات (ص، 29 ؛ زخرف، 3؛ یوسف، 2 و ...) 4. فروتنی و بیم باطنی (خشوع) ص: 341
6. درك تجلّی خدا «2» ؛ 5. تأثیرپذیري از قرآن، که اگر تأثیر نگذارد، در حقیقت قرائت نبوده است «1» ؛( (اسراء، 109 ؛ حدید، 16
2. شنیدن هر حرف قرآن یک حسنه دارد و «4» ؛ ج) مراحل استفاده و فهم قرآن: 1. نگاه به قرآن عبادت است «3» ؛ در قرآن کریم
4. قرائت (مطالعهي همراه با روخوانی) (مزمّل، «6» ؛ 3. روخوانی قرآن و تعلیم و تعلّم آن نیکوست «5» ؛ یک گناه را محو میکند
6. تلاوت قرآن ؛( 5. ترتیل قرآن (خواندن قرآن با تأنی و نظم لازم و اداي صحیح حروف و تأمّل در مفاهیم) (مزمّل، 4 ؛(20
7. درس قرآن (مراجعهي مکرر به قرآن) (اعراف، 169 و آل عمران، ؛( (خواندن قرآن همراه با پیروي از آن) (بقره، 121 و جمعه، 2
9. تدبّر در قرآن ص: 342 «7» ؛ 8. حفظ قرآن، (یادسپاري آیات) موجب دوري از عذاب میشود ؛(79
10 . تفکر در قرآن (بررسی علل و اسباب امور جزئی) (نحل، ؛( (اندیشه کردن در نتایج و پیامدهاي آیات) (ص، 29 و محمد، 24
12 . تمسّک به قرآن (پايبندي به قرآن و حفظ و حراست ؛( 11 . تعقّل در قرآن (بررسی علل و اسباب کلّی امور) (یوسف، 2 ؛(44
13 . ترجمهي قرآن (استفاده از مفاهیم آیات)؛ 14 . تفسیر قرآن (فهم مفاهیم و مقاصد آیات ؛( آن) (زخرف، 43 و اعراف، 170
18 . بر پاداشتن عدل به وسیلهي ؛( 16 . دریافت باطن قرآن؛ 17 . عمل به قرآن (مائده، 66 ؛( قرآن)؛ 15 . تأویل قرآن (آل عمران 7
قرآن (حدید، 25 ). تذکر: هر کدام از موارد فوق دلایل و توضیحاتی دارد که از حوصلهي این نوشتار خارج است. براي اطلاع
بیشتر، ر. ك: محمد علی رضایی اصفهانی، انس با قرآن و عمر فاکر میبدي، مراحل انس با قرآن. ص:
. 343 قرآن کریم در آیهي دویست و پنجم سورهي اعراف به آداب ذکر و دعا و غفلت زدایی آنها اشاره میکند و میفرماید: 205
وَاذْکُر رَبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَ َ ض رُّعاً وَخِیفَۀً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ والآصَ الِ وَلَا تَکُن مِنَ الْغَافِلِینَ و پروردگارت را در (درون)
خودت، فروتنانه و ترسان و بدون صداي بلند، در بامدادان و عصرگاهان [و شب هنگام ، یاد کن؛ و از غافلان مباش! نکتهها و
. اشارهها: 1. آیه خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله است، اما آدابی را که بیان میکند عمومی است و اختصاص به ایشان ندارد. 2
یعنی هنگام شروع به کار و تصمیمگیري و «1» ؛ در این آیه بر یاد خدا در صبحگاهان و عصرگاهان و شامگاهان تاکید شده است
هنگام پایان کار و جمعبندي به یاد خدا باشید. 3. در آیه به آداب دعا و ذکر اشاره شده است که عبارتاند از: - یاد خدا در ذهن و
دل انسان باشد (همان طور که گاهی با زبان است)؛ - با فروتنی همراه باشد؛ - همراه با هراس از گناهان گذشته و کیفر الهی باشد؛
- با داد و فریاد همراه نباشد؛ - در صبحگاهان و عصرگاهان و شامگاهان باشد. 4. در حدیثی از امام صادق علیه السلام حکایت
ص: 344 و در «2» . شده که خدا فرمود: هر کس مرا در پنهان یاد کند، من او را آشکارا یاد میکنم
5. آیهي فوق «1» . حدیث دیگري آمده است که ذکر پنهانی خدا آن قدر عظمت دارد که غیر از خدا ثواب آن را نمیداند
چرا که یاد خدا هم چون باران بهاري است که چون بر دل ببارد، گلهاي ؛«. به یاد خدا باشید و از غافلان نباشید » : میفرماید
آموزهها و پیامها: 1. یاد خدا، مانع غفلت است. «2» . بیداري، توجه، احساس مسئولیت و روشنبینی میرویاند و غفلتها را میزداید
2. در آغاز و پایان روز از یاد خدا غافل نشوید. 3. به یاد خدا باشید تا بیدار و هوشیار شوید. 4. ادب ذکر و دعا را رعایت کنید.
*** قرآن کریم در آیه دویست و ششم سورهي اعراف به عبادت افراد بیتکبّر اشاره میکند و میفرماید: 206 . إِنَّ الَّذِینَ عِندَ رَبِّکَ
لَایَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِهِ وَیُسَ بِّحُونَهُ وَلَهُ یَسْجُدُونَ براستی کسانی که نزد پروردگار تواند، از پرستش او تکبّر نمیورزند، و او را به
1. آیه میتواند پاکی میستایند، و فقط براي او سجده (و فروتنی) میکنند. نکتهها و اشارهها: ص: 345
2. مقصود از «1» . اشاره به فرشتگان و بندگان وارستهي خدا باشد که با ذات الهی مرتبط هستند و خود را در محضر خدا میبینند
نزدیکی مکانی نیست؛ زیرا خدا مکان ندارد، بلکه اشاره به نزدیکی مقامی به خداست؛ یعنی در محضر خدا « نزد پروردگار بودن »
بودن و به مقام قرب رسیدن. 3. در این آیه به سجده و عدم تکبّر در برابر خدا اشاره شده و مستحب است هنگامی که کسی این آیه
صفحه 99 از 118
4. حاضران محضر الهی، فقط براي خدا سجده میکنند؛ زیرا سجده کمال کرنش در برابر شخص است. «2» . را میشنود سجده کند
آموزهها و پیامها: 1. عبادت و تسبیح و سجده، با تکبّر سازگاري ندارد. 2. اگر میخواهید از حاضران محضر الهی شوید، تکبّر
ص: 347 «3» . نورزید و خدا را پرستش کنید
منابع